تیپولوژی فرهنگ سیاسی و عوامل موثر بر آن (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه کردستان)

چکیده فرهنگ سیاسی جنبه ای از فرهنگ به معنای عام را شامل می شود که به خلقیات، ارزش ها، گرایش ها، نگرش ها، احساس و جهت گیری های سیاسی نسبتاً پایدار اعضای یک جامعه اشاره دارد که الگوی رفتار سیاسی آنان را تا حد زیادی تعیین می کند. این مفهومامروزه در تبیینرفتار سیاسی، ساختار سیاسی، تحولات و رخدادهای سیاسی اهمیت ویژه ای یافته است و لذا انجام پژوهش های علمی در جهت شناخت فرهنگ سیاسی جامعه و عوامل اثرگذار بر آن در سطوح مختلف از جمله ضرورت های پژوهشی پیش روی حوزه های مختلف علوم اجتماعی است. این ضروریات با توجه به گستر? جغرافیایی و تنوعات ملی، قومی، فرهنگی و مذهبی جامع? ایران و لزوم آگاهی از ماهیت ساختار سیاسی، تحولات سیاسی و تنوعات رفتارهای سیاسی اهمیت مضاعفی یافته است. بر این اساس تحقیق پیش رو «تیپولوژی فرهنگ سیاسی و عوامل موثر بر آن» را با مطالع? موردی دانشجویان دانشگاه کردستان مد نظر قرار داده است. به این منظور 365 نفر از دانشجویان این دانشگاه با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده و با روش پیمایشی و استفاده از تکنیک پرسشنامه فرهنگ سیاسی آنان مورد مطالعه قرار گرفت. در این فرایند بر مبنای نظری? آلموند و وربا سه نوع فرهنگ سیاسی «محدود»، «تبعی» و «مشارکتی» در نظر گرفته شد که بر اساس سه نوع جهت گیری «شناختی»، «احساسی» و «ارزیابانه» نسبت به چهار مقول? «نظام به عنوان یک کل»، «دروندادها»، «بروندادها» و «خود همچون یک بازیگر سیاسی» مشخص می شود. بر پای? این الگو شناخت سیاسی پاسخگویان بر اساس میزان آگاهی آنان از این جنبه های چهارگانه؛ جهت گیری احساسی آنان بر اساس چهار مولف? «احساس افتخار و غرور سیاسی»، «احساس عدالت سیاسی»، «احساس امنیت سیاسی» و «احساس بی قدرتی سیاسی» و نیز جهت گیری ارزیابانه دانشجویان بر اساس شش مولف? «ارزیابی سیاسی»، «رضایتمندی سیاسی»، «اعتماد سیاسی»، «نگرش به دموکراسی»، «مدارا و تساهل سیاسی» و «مشارکت سیاسی» مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که جمعیت مورد مطالعه دارای الگوهای متفاوتی از فرهنگ سیاسی هستند و الگوی غالب در میان آنان الگوی «غیر مشارکتی – اعتراضی» است که در نظری? آلموند و وربا تعریف نشده است. یافته های این پژوهش همچنین نشان می دهد که از میان عوامل موثر بر فرهنگ سیاسی متغیرهای استفاده از رسانه های جمعی، مذهب، قومیت و مقطع تحصیلی دارای تأثیر معنادار بر الگوی فرهنگ سیاسی آنان است.